نیکولو ماکیاوئللینین درسلری:
اعتراض
جئویری: دوکتور جئری
پادشاه باسقین ائدیب قونشو اؤلکهنی قاپسامیشدی. نیکولو ماکیاوئللینی چاغیریب:
- آلدیغیمیز یئنی اؤلکهده آیاغیمیزی نئجه برکیده بیلهریک؟ - دئیه سوروشدو.
نیکولو سایغی الینی باغرینا باساراق:
- پادشاهیم! بو اؤلکهده بیگلیگینیزی سوردورمگینیز اوچون یئنی یاسالار یازماق گرهکدیر! –دئییب بیر گون سونرا یئنی یاسانی پادشاها سوندو:
1- اؤلکهده، هامی پادشاهین دیلینده دانیشمالیدیر.
2- اؤلکهنین بوتون یئرآلتی، یئر اوستو ثروتلری پادشاها عاییددیر.
3- خالق گلیرلرینین یاریسینی پادشاها وئرگی وئرمهلیدیر.
4- یئنی ائولهننلر، قادینلارینی ایلک گئجه پادشاها باغیشلامالیدیرلار.
5- ساواش قوپاندا، کیشیلر ساواشمالی، پادشاهین اوغروندا جانلارینی وئرمهلیدیرلر.
6- اؤلکه ده کیمسهنین اوسدورماغا حاققی یوخدور.
پادشاه الینی سون مادهنین آلتینا قویوب سوروشدو:
- بو ماده ندن اؤترودور؟!
ماکیاوئللی گولومسهییب دئدی:
- پادشاهیم! خالق جینقیرلارینی چیخارمادان یاسانین ایلک بئش مادهسینی ایجرا ائدهجکلر؛ آنجاق دالدالاردا اوسدوراراق سیزین بویروقلارینیزا قارشی چیخدیقلارینی ساناجاقلار!
بئلهلیکله، پادشاه ایللر اوزونو او اؤلکهده حؤکوم سوردو...
بنزهر یازی:
بیر میللتی نئجه سوْیقێرێم ائتمک اوْلار؟
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیمکی، سیزینکی
دوکتور جئری
اؤلکهده قؤوملر آراسیندا میللی باریشی، دایانیشمانی گوجلندیرمک اوچون شیخ حسن جومهو باشقانلیغی اوتوراجاغیندا اوتوروب-اوتورالی آنایاسانین آسیلی قالمیش اون بئشینجی، ییرمینجی ماددهلرینی یورولوگه گتیرمکدن اؤترو شیخ علینی اؤزونه اؤزل دانیشمان سئچدی. دانیشمان ایلک آددیمدا بوتون قؤوملرین تمثیلچیلرینی حوضورونا قبول ائدهرک فیکر آلیش-وئریشینه باشلادی. تمثیلچیلر منصوب اولدوقلاری قؤوملرین چتینلیکلریندن دانیشاراق دانیشماندان چؤزوم یولو ایستهدیلر.
باشدا بلوچ خالقینین تمثیلچیسی موللا عؤمر سؤزه باشلادی:
- شیخ آغا!.. بیزیم شهرلرده ایش یوخدور.. گنجلریمیز ایشسیزدیرلر بیز نئیلهملیییک؟
شیخ علی گولومسهدی:
- نئیلهیهجکسیز، گلین بیزیم شهرلرده ایشلهیین!
تورکمن قؤومونون تمثیلچیسی محمد قوجق آیاغا قالخدی:
- شیخ!! بیز اوشاقلاریمیزا، محمد قیلیچ، قاریاغدی، محمد آراز، آی جامال، گول ایستهرم، کیمی قوشا آد قویوروق ایندیسه سیجللی ایدارهسی بونا قاداغا قویوب بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ساققالینی تومارلادی:
- سیجللی ایدارهسی قویمورسا قوشا آد قویاسیز، بیزیم آدلاری قویون..چوخدا گؤزلدیرلر؛ کوروش، داریوش، ماردوش...
بختیاری قؤومونون تمثیلچیسی کاک موراد گیلئیلندی:
- تئلئویزیوندا بیزیم میللی گئیم - پالتارلاریمیز لاغا قویولور...
شیخ سؤزونو کسدی:
- بیزیم پالتارلاریمیزی گئیین!!
سیرا آذربایجان میللتینین تمثیلچیسی اوستاد دفتری یئتیشدی:
- شیخ آغا!.. بیز مدرسهلرده اؤز آنادیلمیزده یازیب-اوخوماق ایستهییریک آنجاق بیر سورو شئوینیست بو حاق ایستهییمیزین قاباغیندا انگل تؤرهدیرلر، سیزجه بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ایری-ایری اوستاد دفترینی سوزهرک دئیندی:
- انگل تؤرهدیرلرسه، بیزیم دیلده یازیب- اوخویون؛ چوخدا شیرین دیر!!
اوستاد دفتری یئرینه اوتورونجا قئلیچی مورتوض یئریندن قالخدی:
- شیخ آغا!.. اؤنجه سیزدن موشکولریمیزی بیر-بیر حل ائتدیگیز اوچون تشکور ائدیرم. منیمده بیر موشکولوم واردیر اونوندا یولونا قویساز اولدوقجا مینتدار اولارام .
بو سؤزلر شیخ علینین خوشونا گلدی:
- بویورون.. بویورون!
قلئیچی مورتوضون دیشلرینی آغارتدی:
-شیخ آغا!.. اللی یاشیم وار هله ائولنمهمیشم، گئجهلری یوخوم گلمیر؛ دئییرسیز نئیلهملییم!!
.........
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آمریکا ایله بیزیم فرقیمیز ندیر؟
دوکتور جئری
آمریکانین یئنی جومهور باشقانی، دونالد ترامپ دئدی:
ائحتیاجیم اولمادیغی اوچون جومهور باشقانلیغی آیلیغینی آلمایاجاغام.
بو سؤزدن بئله آنلاشیلیر:
آمریکادا میلیادئرلر گلیب باشقان اولورلار؛ ایراندا ایسه باشقانلار گلیب میلیادئر اولورلار.
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
او دونیادا بو دونیایا تای دیر
دوکتور جئری
"تئهران ملهمی" یازیسیندا اوخودوق:
وای زنگینه اؤزومو اوستاد دفترینین ائوینه چاتدیردیغمیدا اوستاد اؤلوم یاتاغیندا، ساییر-باییر ائلهمکدهایدی.
ایندیسه اولایین قالانی:
ائشیکدن آمبولانس سسی گلیردی...
سئوینجک:
- ائله بیل آمبولانس گلدی- دئیه آشاغییا ائندیم. قاپینی آچینجا اورژانس مأمورلاری یوخاری چیخیب اوستادی آمبولانسا داشیدیلار...
بیز خستهخانا یئتیشنده، اوستادا شوک وئریردیلر اوستاد ایسه یاریم مئتیر گؤیه سیچراییردی!
خانیم دفتری گؤزلرینین یاشینی ساخلایا بیلمیردی. سوسقون- سوسقون آغلاییردی. دوکتور آی-سی- یو اوتاغیندان چیخینجا قاباغینا قاچدیم:
- دوکتور!..نئجه اولدو؟!..
گولومسه دی:
- چوخ شوکور..قضانی سوْودو...
تلهسیک خانیم دفترینین یانینا قوشدوم:
- خانیم دفتری..خانیم دفتری! اوستادین حالی یاخشیدیر.
دوداقلاری قاچدی، اللرینی-یاشینی گؤیه قالدیریب نهسه دئدی.
***
آی-سی-یونون قاباغینداکی اوتوراجاقدا اگلشمیشدیک. خانیم دفتریدن،
- اوستاد نییه بیردن- بیره بو حالا دوشدو؟- دئیه سوروشدوم .
- آخشام اوستاد فرهیخته بیزه قوناق گلمیشدی..
- هانسی اوستاد فرهیخته؟!..فارس بئیین فرهیخته؟!!
خانیم دفتری باشی ایله، "هن" دئیهرک سوردوردو:
- تورک میللت وکیللرینین آنایاسانین اون بئشینجی مادهسینین ایجرا اولونماسی حاققیندا جومهور باشقانینا یازدیقلاری دیلکچهدن سؤز دوشونده، اوستاد فرهیخته بو ائیلهمی بؤیوک بیر خیانت سایاراق ایمضا آتلانلاری اردوغانین جاسوسلاری آدلاندیردی.
- بو سؤزلره اوستاد دفترینین تپکیسی نه اولدو؟!
-اوستاد دفتری ده قان باشینا آتلانیب قیزغین-قیزغین،"ائی آللاه! نییه بیزی اؤلدورموسن بو شئوینیستلرین، مانقورتلارین الیندن قورتولاق؟!" دئیه قیشقیردی؛ اوستاد فرهیخته ده کوسوب گئتدی. یاریم ساعات سونرا اوستاد گؤردویون حالا دوشموشدو.
اوزونتو ایله باشیمی توولاییب دئدیم:
- اوستادین دوعاسی نه تئز موستجاب اولموش، کئشکه اؤلوم یئرینه تانریدان اون بئشینجی مادهنین ایجرا اولوماسینی دیلهیردی!!
***
ائرتهسی گون، اوستاد دفترینین گؤروشونه گئتدیم. رنگ-روفو یئرینه گلمیشدی. آلیندان اؤپوب الینی سیخدیم. گولومسهدی:
- دوکتور!.. آللاه اوستاد فرهیختهنین قاپیسینی باغلاسین!.. او دونیایا گئتدیم ده قاییتدیم!..
ساتاشدیم:
- هله او دونیادا نه وار نه یوخ؟!
گولدو:
- هئچ!.. او دونیادا ائله بو دونیایا تایدیر!
شاشیردیم:
- نئجه؟..نئجه؟!..او دونیادا بو دونیایا تای دیر؟!!..
اوستاد دفتر باشی ایله سورغومو دوغرولاردی:
- هوشوم باشیمدان چیخیب باییلاندا، گؤردوم اؤلموشم، قبیر ائوینه یاتمیشمام. گئجهنین بیر واختی تاققا-قاق ایله قبیرین آیاق اوجو آچیلیب ایکی آداما بنزهمز ایچرییه سوخولدولار. قورخودان اؤزومو ییغیشدیردیم. نکیر ایله مونکر ایدیلر ائله بیل. سالامسیز-کالامسیز بیری دئدی:
- من ربک..
او بیری ایسه :
- من نبیک..
ائله ساندیم اؤزلرینی تانتیدیریرلار دئدیم:
- من ده اوستاد دفتری!
سؤزومدن بیرینجیسی آجیقلانیب دئدی:
- بَیّم بیلمیرسن بو دونیانین رسمی دیلی عربجهدیر نییه تورکجه دانیشرسان کافیر!!
سونرا یولداشینا ایشاره ائلهدی، آتدیلار منی تپیگین آلتینا.
علاجیم کسیلمیشدی یالوارماغا باشلادیم:
- آغالار!!.. منی باغیشلایین. من آنلامامیشام اؤلوم آرزوسو ائلهمیشم! اصلن من پئشمانام اؤلموشم. ایجازه وئرین گئدیم عربی اؤیرهنیم سونرا خیدمتیزه گلیم!!.. سیزی بالالاریزین جانی وورمایین!.. ائی وای اؤلدوم وورمایین!!..
ملکلر قاققاناق چکیب سؤزلریمه گؤلهرک داها بتر تپیکلمگه باشلادیلار. تپیکلرین ضربیندن بیردن اؤزومه گلیب اؤزومو خستهخانادا گؤردوم....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دوکتور جئری نین تهران ملهمی نه بیر جواب!
تبریز ملهمی !
بیر هفته اونجه دن، تورک شیناس عابباس ائلچین له- شیخ آغامیز آخوند امیرحوسین (بهبود) مورادی یه خبر وئریلمیشدی، پایتخت ده اولان فارس دیلی قورومو باشقانی ،مجلیسیمیزده تورک دیللی اولان دئپوتادلاریمیز(ماده اون بشه گوره ایمضا ائدنلر) اوچون، هم بیر محللی معاینه همده بیر محللی تحقیقات ائیلمک ، اولکه میزه گلمه لری لازیم دوشوب. بیردن خبر وئریلدی: بش دیقه چکمه میش قوناقلاریمیز دئدییمیزآدرسه یئتیشه جک.
او زامان گلیب چاتدی، ماشیندان قوناقلار دوشوب چوخ گوزل قارشیلاندیلار، اوپوشوب -گوروشندن سونرا، گئچیب ایستراحت ائتدیلر.
صاباحی بویوک بیر مجلیس قورولموشدی. مجلیسیمیزین آشاغی باشدان -یوخاری باشاجان بویوک آداملار ،جراحی دوکتور-ایقتیصادجی-زاوودچی-داواناخاناچی-کوره چی لر بیر طرفده ، یازیچیلار- شاعرلر -نوحه خانلار-سیره چی-دسته چی لرده بیر طرفدن ،جابه جا -ردیفله اؤز یئرلرینده اوتوروب گوزلری –اوزلری پایتخت دن گلن فارس دیلی قورومو باشقانینا زیلله یب –باخیردیلار. هردن بیری قوناقیله اوز-اوزه یاسلاشاندا ،قوناق بیر گولومسوله نیب ،مجلیسده اوتوران شخص، الین سینه یه آپاریب، یئریندن بیر قاریش دوروب، اؤز ایراده تین بیلدیریردی.
ایلک آخوندوموز ، دانیشماقا باشلادی :خداوند مهربان و رحیم ، بر ما خیر و برکت زیاد بخشیده است. پس برای پروردیگار نماز بگزارید و قربانی کنید، محققا دشمن تو مقطوع النسل است .آخوند امیر حوسین(بهبود) مورادی دوشمنی دیله گتیرنده، بیر ناراحات حالتده ،عابباس ائلچینه باخدی، سیره چیلردن بیری اوجا سسله بیر صلوات چونده رین،دئمکده.... دوشن آخیر هاوا مجلیسدن بیرده عابباس ائلچینین اوستوندن، گوتورلندی.
سونرا شهرلریمیزدن بیر نئچه گوزل بویوک آداملاردان، فارس دیلیمیزین فلسفه سیندن نییه اونو اوخویوروق؟ افسانه وی قهرمانلاریندان چوخلی دانیشیق آپاریلدی. آخیردا کندلرین بیریندن بیر قوجا کدخدایا نوبت یئتیشدی. تریاکی بوغلارینا بیرده قارا رنگ قویان باشینین توکلرینه ال چکیب، دانیشماقا باشلادی: مهمان ما خوش آمدند! به عرض ملوکانه موبارک می رسانم، در ادامه کار شما ما هم در دهکدهای خود خدماتی به انجام رساندیم. نام پیش از هزار دهکده- شهر-منظقه- کوه -رودخانه ترکی را عوض کردیم اسم فارسی گذاشتیم .نمونه آنرا می آورم !سییاری را سیه رود، یام را پیام، آراز را ارس، کمچی را کیامک، علمدار گرگر را هادیشهر، ......قراردادیم. بونلاری دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی آلما یئییردی، بیر قاچ پیچاقیله قوپاردیب، الیله اوزادیب گوله- گوله اونا طرف اوزادیب،دئدی: بییا جان دلم ،بفرما حق شماست، بفرما بخور! کدخدانین ایکی الی سینه ده ،قاچا- قاچا قاچیب، تیکه آلمانی اوندان آلیب، ائله اونون یانیندا یئدی!
عابباس ائلچین سوزی اله آلاندا قوناقی چوخ یاغلادی، اورتا سوزونده بئله دئییردی: .....مهمان گرامی ما همگی از شما جنابعالی انتیظار داریم به درخواست ما که تدریس زبان ترکی در مدارس است توجه نمایید. ائله بو سوزی دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی یئرینده بیر قرنشدی، ائله بیل عقرب شالوارینا گیرمیشدی، آخوند امیرحوسین مورادی نین ناراحاتچیلیقی چوخالمیشدی، اوتوران قوناقلارین هامی سی ولولییه
دوشموشدولر،خیلاصه عابباس ائلچین سوزون چوخ عذابلا قوتاردی..... .
سوز ایندی قوناقینیدی، قوناق دیله گلدی: به نام خدا، من خیلی مفتخرم که امروز اینجا در قلب تپنده مملکت عزیزمان هستم از روحانی مجلس از بزرگان به خصوص کدخدای دهستان مربوطه سپاسگزارم از کدخدا می خواهم بیشتر تلاش کنند. کدخدا یئریندن دوردی، بیر گوزل اییلیب- دوزلدی .قوناق دیله گلدی خواهیش دارم ازت، آخر جلسه یک روگرفت(فتوکپی!) از آن لیست برام بدهید. کدخدا الین گوزونون اوستونه قویدی. قوناق آخیر سوزلرینده یدی: .....آخر سر باید در جواب امثال عباس ائلچین ها باید به گویم: ما نمی توانیم به عقب برگردیم، نمی توانیم ترمز این ماشین را بکشیم ،برای اینکه دو سه نفر اجنبی پرست به امیالشان برسند، من در اینجا می گویم به جرس قاطع در این عمل خود می مانیم !به کوری چشم دشمنان این مرز بوم .هامی صلوات چونده ریب ، قوناق دوراندا آیاقا هاهی قوناقلار آیاقا دوردولار. هره بیر یولیله اؤزون قوناقا یاخینلادیردی، بیری جیبیندن خودکار چیخاردیب هدییه ائیله ماقیله ،بیری گوروشماقیله اؤز ایراده تین بولوندوروردی. کدخدا یاخینلاشیب جیبیندن بیر قیش امرودی چیخاردیب ،وئردی .خیلاصه قاپییاجان خوداحافیظ لشمه لر ایدامه سی واریدی.
اون دیقه دن سونرا بیر آخوند امیر حوسین مورادی بیر عابباس ائلچین بیرده قوناق قالمیشدی. قوناق قاش قاباغین ساللاماقیله معلومودی عابباس ائلچیندن ناراحاتدی، ایسته میر گئجه نی قالسین ،آمما بو طرفدن ده گئجه دن خیلک گئتمیشدی ،دیله گلدی: یه جایی هست استراحتی کنیم اما با این اوضاع احوال، تنهایی می ترسم ،یک نفر هست که با من در اینجا بخوابد؟ تالارین نگهبانی کئفلی ایسگندر جوابیندا، دئدی: قوربان من اینجا هستم باهم می خوابیم .
گئجه یاری سی بیر- ایکی پیشیک ائشیکده بوغوشوردولار. قاناق یوخودان آییلیب، چوخ هاراسان کئفلی ایسگندری اویادیب، دئدی: برادر مثل اینکه در بیرون عملییات خرابکارانه است!؟ کئفلی ایسگندر یوخودان آییلدی، بیر قولاق آسیب ،سونرا دئدی: عملییات خرابکارانه هست اما به ما ربطی ندارد! اما اگر می ترسی؟ بیا پیش من بخواب. قوناق ائله بو سوزی ایسگندردن ائشیتدی، تز اؤزون وئردی اونون یانینا،کئفلی ایسگندر یئرینین ایچینده بیر گوزلرین آچیب قوناقا باخدی، ائله اوجورسونا یوخی باسدی .
چونکی گئچن جلسه نین هاواسینا یوخلامیشدی ،یوخودا گوردی بیر یولدا گئدیر، ایسته یر بیر یئرده ایشله سین. بیردن بیر دگیرماندان بونو سسله دیلر، سسه ساری گئدیب- دانیشاندان سونرا اونلارا باشلایب ایشله دی .بوغدالاری دگیرماندان گتیریب خاورماشینینا وورودولار، بیردن بیر پاسیبان سوت چالدی کی:اوغرولاری قویمایین، دگیرمانی بوشاتدیلار. هره بیر طرفده گیزلندی، اودا قاچیب دگیرمانین ایچه ریسینده گیزلندی.
اوردا بیر قوجا کیشی ایشله ییردی، اون بش باجادان اون توکولوردی، بیریندن چوخ- بیریندن آز- آخیرداکیندان چوخ آز اون گلیردی. قوجادان خبر آلدی: بونلار ندیر؟ باجادان توکولور؟ قوجا ،دئدی: ائولادیم، بونلار هر اینسانین روزوسودی، باخ او چوخ توکولن باجا هامییا، خیدمت ائیلییه ن جلیل ممدقلی زاده نیندی، اوندان سونراسی نیما یوشیج ، او بیرسی جواهر نعل نهرو، او بیرسی ده شکسپییریندی، سانییا- سانییا گلیب یئتیشدی یاپ او آخیرداکی باجییا، هردن بیر توزاناق گلیب یرتیقدان دوشوردی! اوردا قوجا دایانیب، باشین آشاغا سالدی. کئفلی ایسگندر سوروشدی: بو بس؟ قوجا ،دئدی: او یرتیق سیزین قوناقیزین روزی یرتیقی دی! کئفلی ایسگندر چوخ تاسف ائیله دی، ناراحاند حالدا ،دئدی: یوخ، بو دوز ایش دئییل ،ایندی او یرتیقی من بیر آز گئنیشله ده رم! بارماغین اوزادیب ایسته دی یرتیقی بیر آز گئنیشلتسین، اوندا بیر هاوار سسی بونو یوخودان آییدیب گوردی کی: وای آتاوین ائویله! قوناقین شالواری آشاغی، بارماغی قوناغین دالیدا آیری یئرینده !
عابباس ائلچینده قاپینی آچیب، آیاق اوسته ،هاراسان- هاراسان اونلارا، باخماقدا !!
محمد علی برزگر(گرگرلی آراز)
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
تئهران ملهمی
دوکتور جئری
تئلئفون کسینتیسیز زنگ چالیردی. تلهسیک دستگی قاپدیم، اوستاد دفترینین خانیمی ایدی:
- دوکتور!..دوکتور!.. تئز اؤزونو یئتیر، اوستاد دفتری گئتدی الدن...
سؤزلری آغلاما سسی ایله سونلاندی. آیاقیالین اؤزومو دؤردونجو قاتا، اوستادین ائوینه چاتدیردیم. قاپی آچیق ایدی. اوستاد دفتری تختین اوستونه اوزانمیشدی. رنگ- روفو آغاپپاق ایدی. الیمی آلنینا قویدوم، بومبوز ایدی. دامارینی توتدوم، چوخ یاواش ووروردو.
- اورژانسا زنگ ووروبسوز؟!
اوستادین خانیمی:
- وورموشام، دئدیلر، "تبریز"ده آمبولانس یوخدور، "تئهران"دان گؤندهرهجکلر..اودا هله گلیب چیخماییب- دئیه سیزیلدادی.
الیمدن بیر ایش گلمیردی. اوستاد گؤزومون قاباغیندا الدن گئتمکده ایدی. الیندن یاپیشدیم. "اوستاد!..بیرآزجیق دؤزون.. ایندی آمبولانس یئتیشر" دئدیم. اوستاد دفترینین دوداقلاری ترپندی. بلیرسیز بیر شئیلر دئییردی. قولاغیمی آغزینا یاخینلاشدیردیم:
- ده.. ده .. دده.. ده ده..
اوستادین خانیمینا دؤندوم:
- ائله بیل ددهسینی ایستهییر، تئز زنگ وورون ددهسینی گلسین.
آجی- آجی گولومسوندو:
- اوستادین ددهسی قیرخ ایل بوندان قاباق تانری رحمتینه گئدیب!
- دده..دده دئییر آخی!!..
اوستادین خانیمی گؤزلرینین یاشینی سیلدی:
- اوستاد دفتری اوتوز سککیز ایلدیر، " 15.نجی مادّه- 15.نجی مادّه" دئیه آنادیلمیزین مدرسهلرده اوخونماسی یولوندا موباریزه آپاریر. ایندی ایسه "15.نجی مادّه" سؤزونو دوزلده بیلمیر دئسین، دئییر: ده.. ده .. دده.. ده ده..
باشیمی آشاغی سالدیم، ائشیکدن آمبولانس سسی گلیردی.....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
فارس دیلی قورومونون باشقانی اؤلدورولدو
دوکتور جئری
گوروپ-گوروب سسی بیرآن کسیلمیردی. تلهسیک قاچیب قاپینی آچدیم . اوستاد دفتری ایدی. ایچرییه سوخولوب قاپینی باغلادی:
- دوکتور! منی دولاندیر بالالارین باشینا...منی بیر یئرده گیزلت!!
چاش-باش قالدیم:
- اوستاد!..نه اولوب؟!...نه ایش گؤروبسن؟!..نییه گیزلهدیم؟!!
اوستاد دفتری تؤوشویه- تؤوشویه سیزیلدادی:
- فارس دیلی قورومونون باشقانینی اؤلدودوم!
قورخودان گئری چکیلدیم:
- نمنه؟!..نمنه؟! فارس دیلی قورومونون باشقانینی اؤلدوردون مو؟!.. سیزکی مدنی- اویغار بیر اینسانسیز. نئجه بو ایشی گؤره بیلدینیز؟!..
آیاقلاری اسمگه باشلادی، یئره چومبلدی:
- خیاباندا باشقان ایله قارشی قارشییا گلدیم. تانیشلیق وئردیکدن سونرا بیلهسینه دئدیم، " سیزین ایستهیینیزه قارشین، بیز، بو ایل تبریز بیلم یوردوندا آنا دیلیمیز تورکجهنی اوخوماغا باشلامیشیق؛ اینشاالله گلن ایل یا اوبیری ایل مدرسهلرده ده دیلیمیزی اوخویاجاغیق" دئدیم. منیم بو سؤزلریمه باشقان باشلادی گولمگه..
اوستاد دفترینین سؤزلرینی کسدیم:
- حتمن سیزده باشقانین گولمگیندن آجیقلانیب پیچاغی سوخدونوز قارنینا؟!!
یازیق-یازیق باشینی تؤولادی:
- یوخ!.. باشقان گولوب، گولوب، یئره ییخیلدی، گولمکدن اؤلدو!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ائششگین حئسابی
دوکتور جئری
ماشینی درهیه دیغیرلانیب شئیخ آغانین بؤیوک آغازادهسی اؤلموشدو. ائو یاسا باتمیشدی؛ آغلاشما سسی بیر آن کسیلمیردی. شئیخ آغا باشینا تاپدایا-تاپدایا اوغلانلارینی یانینا چاغیردی:
- بالالاریم!.. رحمته گئتمیش قارداشیزا بیر ایش گؤرمهلیسیز قبیر عذابی چکمهسین!
اورتانجی اوغلو سیزیلدادی:
- آتا!.. قارداشیمیز نامازینی قیلاردی، اوروجونو توتاردی، خوُمس-زکاتینی وئرردی، زییارتینی گئدردی، ساققالینی قویاردی، او نییه گرهک قبیر عذابی چکسین؟
شئیخ آغا باشینی آشاغی سالیب دیزینه تاپدادی:
- یادیزدادیر نفت دکلی یوخ اولدو.. بللی ده اولمادی اونو کیم اوغورلاییب؟!!
- هه..هه.. یادیمیزدادیر!
- اونو قارداشیز اوغورلامیشدی!
- یووو....!!!
- هله او یوز بیرمی اوچ میلیارد... اونوندا آشیرماسیندا قارداشیزین الی وار ایدی! آی بالالاریم..هانسی دئییم؟!!..
- آتا..ایندی دئییرسن نئیلهیک قارداشیمیز قبیر عذابی چکمهیه؟!
شئیخ آغا بیر آز دوشوندو:
- بیر نفر تاپمالیسیز بیرینجی گئجه، قبیرده قارداشسیزین یانینا اوزانیب نکیر-مونکرین جاوابینی وئره.
کیچیک اوغلان دیله گلدی:
- کنده، قلئچی مورتوض آدلی یوخسول بیر کیشی وار. ائششگ ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتار؛ سانیرام پول قارشیلیغیندا بو ایشه راضی اولا.
***
شئیخ آغانین اوغلانلاری قئلیچی مورتوضون قاپیسیندا ایدیلر:
- اشی..بیلیریک سن چتینلیکله گئچینیرسن، قاردا-بوراندا ائششک ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتیرسان. سن ایلک گئجه قبیرده بیزیم قارداشین یانیندا یاتسان، سنه بیر پئیکان وانئت آلیب سنی بو فلاکتدن قورتاراریق.
قئلیچی مورتوض اؤز- اؤزونه،" یاخشی اولدو، ائششگی ساتیب ائولهنهرم، پئیکان-وانئتله اودون گتیریب ائویمی گئچیندیرهرم"-دئیه دوشونهرک راضیلیغینی بیلدیردی.
قئلیچی مورتوضو اؤلونو یانینا اوزادیب بوغولماسین دئیه قبیرین آیاق طرفیندن بیر اویوق قوبدولار. پئیکان وانت فیکری ایله، آرواد فیکری ایله شیرین یوخویا جومان قلئیچی مورتوض گئجهنین بیر واختی تاققاتاق سسینه یئریندن داشلاندی. گؤردو؛ الی دگنکلی ایکی آدام بنزهمز قورخونج یاراتیق قبیرین آیاق طرفیندن ایچری گیردیلر. آنلادی؛ بونلار سورغو-سوالا گلن نکیر-مونکردیلر. اورگی گوپ-گوپ دؤیونمگه باشلادی. گلنلرین بیرینه او بیرینه دئدی:
- اده! نکیر هانسیندان باشلایاق؟
مونکر قاققاناق چکدی:
- اؤلن اؤلوب ائله بو دیریدن باشلایاق.
نکیر سوروشدو:
- کیشی دئ گؤروم نئچه یاشین وار؟ نه ایش گؤرورسن؟ اوروج-نامازین نئجه دیر؟..
قئلیچی مورتوض دیلی توتار-توتماز میزیلدادی:
- اللی یاشیم وار، ائششک ایله مئشه دن اودون گتیریب ساتارام، نامازا تزه باشلامیشام،نئچه گوندور، قورآن کیلاسینا گئدیرم، اینشاالله گلن رمضان اوروجدا توتاجاغام!
نکیر حیرصلندی:
- یئکه کیشی!...[قئلیچی مورتوض اوروج-نامازینا گؤره اویغون یئرینه آغاج سوجاقلاریندان قورخودو]... سن نییه ائششگین آرپا یارانهسینی جیبینه قویوب قاباغینا سامان تؤکوردون؟!
- قوربان یانلیش عرضیزه چاتدیریبلار، باشیزا آند اولسون آرپا یارانهسی پولونا سامانی بئله چتینلیک آلماق اولور!!
بو یانیت نکیری یوْشوُدونجا مونکر سوروشدو:
- مئشهیه گئدنده ائششک اودونسوز ایدی مینیب گئدیردین، گلنده، اودون یوکلهیندن سونرا نییه مینیردین؟ ائششگه یازیغین گلمیردی؟!
قئلیچی مورتوض دیلی باغلانینجا مونکر قیشقیردی:
- اولان نکیر! وور بو کؤپک اوغلونو!!
نکیر-مونکر دوشدولر قئلیچی مورتوضون جانینا سحرهجن بیلهسینی دؤیدولر. صوبح اولونجا، شئیخ آغایلا اوغلانلاری گلیب اونو قبیردن چکدیلر ائشیگه. گؤدولر بدنینده سالامات یئر قالماییب. شئیخ آغا قئلیچی مورتوضون باشینی دیزینین اوستونه قویوب سوروشدو:
- اشی دئ گؤروم سنه نه اولوب؟ اوغلومون ایشی نئجه اولدو؟!
قئلیچی مورتوض زاریلتیسینی کسیب قیشقیردی:
- اولان من بیر ائششگین حئسابینی وئریب قورتارا بیلمهدیم، تون به تون دوشموش اوغلوزون حئساباتینی هارادان وئرهیدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
کئفلی کونفوسیوس
دوکتور جئری
اؤلکهنین یوز ایللیک گلیشمه- ایرهلیلمه پروقرامینی حاضیرلاماق اوچون دؤولت طرفیندن داناباشلی دوکتور جئری، ترس آوالی قلئیچی مورتوض بیرده گرگرلی کئفلی ایسکندر بؤیوک بیلگین کونفوسیوسون یانینا گؤندریلدی. مملکت باش بیلنلری، کونفوسیوس ایله چایلاشاندان سونرا بو قونودا یاردیمجی اولماسینی، یول- یؤندم گؤستریب اؤیود وئرمهسینی ایستهدیلر. بؤیوک بیلگین ساققالینی تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- مملکتینیزه یئدی آی ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه بوغدا اکین.
- مملکتینیزه یئددی ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه آغاج اکین.
- مملکتینیزه یئتمیش ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه اینسان تربیه ائلهیین.
دوکتور جئری آلقیشلاییجی باخیشلارلا کونفئسییوسو سوزهرک یولداشلارینا دؤنوب:
- بو آلتین اؤیودلری نوسخه ائلهییب دؤولتیمیزین حوضورونا چاتدیرمالیییق- دئیه الینی جیبینه سوخدو:
- ائی واخ!.. گؤزلوگوم ائوده قالیب، اؤیودلری سن یاز، اوستاد مورتوض!!
قلئیچی مورتوض اویان- بویانین قورتدالایا-قورتدالایا فیسیلدادی:
- ائله بیل قلمیمی گتیرمهمیشم!!
کئفلی ایسکندر بو دورومو گؤرونجه باشینی تؤولاییب دئدی:
- من یازارام!
دوکتور جئری برک-برک تاپشیردی:
- کئفلی- کئفلی یازمایاسان هااا!!...
***
ایکی گون سونرا کئفلی ایسکندرین یازقیسی باشقانین قاباغیندا ایدی:
مملکته ایچینه نئجه آفتافا گؤتورمک اولار:
- مملکته یئدی آی ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، بوغدا وارید ائلهیین.
- مملکته یئددی ایل ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، اورمان-مئشهلری آرادان آپارین.
-مملکته یئتمیش ایل ایچینده آفتافا گوتورمک ایستهییرسینیزسه، مدرک ساتین.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
مملکتده آرزی ائلهمکده اولمور!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض اودون شلهسینی باغلاییب بئلینه آتاندا بیر اینیلتی سسی قولاغینا دگدی. قورخا- قورخا مئشهنین ایچینده ایرهلیلهدیکده، قورشاغادک باتلاغا باتمیش بیر قارییا توش گلدی. تئز شلهسینی یئره قویوب قارینی چکیب چیخارتدی:
- قاری ننه سن بورادا نه قاییریرسان؟ اولمایا سنینده گازینی کسیبلر، گلیبسن اودون آپاراسان؟!
قاری گؤزلرینی سوزدورهرک، " قاری ننه یوخ؛ پری خانیم!" دئیه آرتیردی:
- اوتوز سککیز ایل بوندان قاباق بورادان گئچرکن بو باتلاغا دوشدوم آند ایچدیم هر کیم منی بورادان چیخاردا، اونون اوچ آرزی- دیلگینی یئرینه یئتیریم. ایندی هر نه دیلگین وار دیله..
قلئیچی مورتوضون سئوینجدن گؤزلری یاشاردی:
- پری خانیم!.. مملکتده هر کیمین پولو - پارتی وار، ایشه آلینیر. بیزیم کیمی، کیمسهسیزلر ایسه بیر تیکه یاوان چؤرک اوچون گونده بیر ایشه ال آتیریق، بیر گون دانا بوروروق، بیر گون اوشاق سوننت ائلهییریک، بیر گون دوه گؤتو یاغلاییریق، بیر گون زیبیللرین ایچینده نایلون ییغیریق، بیر گون دوعا یازیریق، بیر گون سیفارت تسخیر ائلهییریک، بیرگون قویو آرتیلاییریق، بیر گون دللکلیک ائلیریک بیر گون...
پری خانیم داریخدی:
- ایندی ایستهییرسن نئیلهییم؟
قلئیچی مورتوضون دیشلری آغاردی:
- منی ایدارهلرین بیرینه سوخ!
پری خانیم ، "باش اوسته" دئییب آچیقلادی:
- گؤزونو یوم، آچ دیلگین یئرینه یئترمیش اولاجاق آنجاق او بیری دیلکلرینی یئرینه یئترمک ایستهسن اوچ یول منیم آدیمی سسلهسن همن اورادا حاضیر اولاجاغام.
قلئیچی مورتوض سئوینجک گؤزونو یوموب آچینجا اؤزونو قوجامان بیر ایدارهده بولدو. قیرمیزی بیر فیته بویونونا سالمیش بیر سینی چایدا الینده گزدیریردی. قئلیچی ایدارهنین چایچیسی اولموشدو. اوتاقلارین بیریندن سسلندیلر:
- مش مورتوض بیزیم بو چایلاریمیز نئجه اولدو؟
قلئیچی مورتوض اوتاغا گیریب چایلاری میزلرینه اوستونه قویاندان سونرا کارمندلرین بیرینه دئدی:
- بیر شئی سوروشسام منه گولمزسیز؟!
کارمندین دوداغی قاچدی:
- یوخ ..نییه گولک؛ سوروش؟
- واللاه دوزونو ایستهسز منیم یادیمدان چیخیب؛ آیدا نئچه آلیرام؛ سیز بیلیرسیز منیم آیلیغیم نئچهدیر؟
کارمند گولومسوندو:
- مش مورتوض سن آیدا سککیز یوزمین آلیرسان..
قلئیچی مورتوض سینی میزین اوستونه قویوب تلهسیک چایخانایا قاییدیب، "پری خانیم، پری خانیم، پری خانیم" دئدی. پری خانیم همن ظاهیر اولونجا اوستونه قیشقیردی:
- بو نه ایشدیر منه تاپمیشسان؟ من آیدا اون- اون بئش دنه دانا بورسام بوندان چوخ چیخاردارام!
پری خانیم باشینی آشاغی سالدی. قلئیچی مورتوض سؤزلرینین آردینی توتدو:
- سن دوز دئییرسن منی بو ایدارهنین رئیسی ائله؛ منده نجومی آیلیق آلیم!
پری خانیم گولدو:
- نجومی حوقوقلارین اوستو آچیلاندان بری، بو ایدارهنین رئیسی اون میلیون تومن آلیر آنجاق ایدارهیه یئرلشدیردیگی اؤز قوهوم-فبیلهسینه یوخاری حوقوقلار وئریر. آنلادیغیما گؤره، بو ایدارهنین کارمندلرینین بیری اوتوز میلیون آلیر، ایستهییرسن سنی اونون یئرینه یئرلشدیریم؟!
قلئیچی مورتوض چیچگی چاتلادی:
- هه ..هه!..
- گؤزونو یوم، آچ.
قئلیچی مورتوض گؤزونو یوموب آچدی. اؤزونو گؤزل، گؤیچک یئکه، بیر اوتاقدا بولدو. میزینین اوستونده بیلگیسایار، تئلئفون، دفتر- دستک، رنگلی-رنگلی قلملر وارایدی. اؤزونو چوخ یونگول حیس ائتدی، الینی اویان بویانینا ووردو؛ بیر شئیی اسکیک کیمی ایدی! گؤزو میزین اوستونده بیر گوزگویه (آینایا) ساتاشدی. تئز گؤتورب اوزونه باخدی. اؤزونو گؤرونجه قورخودان قیشقیردی. قلئیچی مورتوض ایدارهنین منشیسی اولموشدو.
قاپی آچیلیب ایدارهنین رئیسی ایچری گیردی.
- عزیزیم! منی سسله دین؟!- دئدی.
قلئیچی مورتوضدان سس چیخمادی. رنگ-روفو قاچمیشدی. رئیس گلیب یانیندا اوتوروب الینی بوینونا سالاراق:
- عزیزیم ائله بیل یورولموسان گئت ائوه، ناهاری حاضیرلا منده بیر ساعاتدان گلیرم- دئیه دوداقلارینی قلئیچی مورتوضون اوزونه یاپیشدیردی. قلئیچی مورتوض الینی ناموسونون اوستونه باساراق اوجادان قیشقیردی:
- پری خانیم، پری خانیم، پری خانیم منی اؤز یئریمه قایتار!
قلئیچی مورتوض گؤزونو آچدی. حیطلرینده اودون شلهسینه سؤیکهنیب اوزانمیشدی. آروادی خویلو خانیم بیر الینی بویرونه ووروب او بیری الی ایله قلئیچینین یوموشاق یئرینی چوبوقلا آلیشدیرا- آلیشدیرا چیغیردی:
- دئ گؤروم بو جالاق تایی پری خانیم کیمدیر؟!
قلئیچی مورتوض سیزیلدایا- سیزیلدایا الینی گؤیه قووزایب دئدی:
- ائی آللاه! بو ییخیلاسی مملکتده آرزی ائلهمکده اولمور!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شئیخ آغا نییه آغلادی؟!
دوکتور جئری
شئیخ آغا آغریدان یوخودان اویاندی. سانجی باغیرساقلارینی کسیردی. زاریلداماغا باشلادی. سسینه آروادی بالاخانیم یئریندن داشلاندی:
- آغا باشینا دولانیم سنه نه اولوب؟- دئیه اوز-گؤزونو جیریب آغلاماغا باشلادی.
برکتلی دوخسان بئش ایللیک عؤمرونده شئیخ آغا بیر کره بئله اولسون خستهلهنیب دوکتورا گئتمهمیشدی. بو اوزدن بو گؤزلهنیلمز آغری اونو دریندن سارسیتدی:
- اؤلورم... تئز اول مورتوضا زنگ وور گلسین...ائی وای اؤلدوم...
اون دقیقه اولمامیش قئلیچی مورتوض اؤزونو ددهلیگینین ائوینه چاتدیردی:
- دده!..دده!.. سنین نه واختیندیر اؤلهسن؟- دئیه اؤکوتمه وورماغا باشلادی.
شئیخ آغا اینگیلدهیه- اینگیلدهیه قلئیچی مورتوضا چیمخیردی:
- تئز اول منی اینگلیستانا گؤتور... دئییرلر اورانین دوکتورلاری اؤلونو دیریلدیرلر.. تئز اول یوبانما...
قئلیچی مورتوض چاش- باش قالدی:
- دده!.. اینگلیستان داناباش کندی دئییل سنی تئز اورایا آپارام.. اوزاقدیر یولدا الدن گئدرسن.. هله اوستهلیک بیز اونلارلا گل- گئدیمیزی کسمیشک!
شئیخ آغانین هارایی گؤیه قالخدی:
- ائی وای اؤلدوم آللاه؛ اؤزون ایرحم ائله!!
بالاخانیم قئلیچی مورتوضون اتگیندن یاپیشدی:
- سن آللاه بیر ایش گؤر.. یوخسا باشسیز قالاجاغیق هاااا...
بیردن قلئیچی مورتوضون گؤزلری پاریلادی:
- منیم بیر دوکتور دوستوم وار، آدی اینگیلیسیدیر.. بابالی دئینلرین بوینونا، دئییرلر اینگیلیس ایگنهسیندندیر. آرتیق اینگلیستانا گئتمگه گرهک یوخدور.
یاریم ساعات سونرا شئیخ آغا دوکتور جئرینین مطبینده ایدی. دوکتور بیر توختادیجی ایگنه شئیخ آغایا ووراندان سونرا اونلاری آزمایشگاها گؤندری.
قئلیچی مورتوض ایله شئیخ آغا سالوندا سیرانی گؤزلهییرکن آزمایشگاهین اوتاغیندان اون دؤرد- اون بئش یاشلی بیر اوغلان ائشیگه چخیب آغلایا- آغلایا گلیب شئیخ آغانین یانیندا اوتوردو. شئیخ آغا الینی اوغلانین باشینا چکیب تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- یئکه اوغلانسان نییه آغلاییرسان؟!
اوغلان گؤزلرینی یاشینی آغیدا- آغیدا بارماغی گؤستریب دئدی:
- قانیمی آزمایش ائدهجکدیلر، بارماغیمی کسدیلر.
بو یانیتدان شئیخ آغا ایکی الینی باشینا تاپداییب آغلاماغا باشلادی. گنج اوغلان شئیخ آغانین آغلاماسینی گؤرونجه بارماق آغریسینی اونودوب سوروشدو:
- آغا!.. سیز نییه آغلاییرسیز؟!
شئیخ آغا وایسینا- وایسینا میزیلدادی:
- منده سودوک (ادرار) آزمایشی وئرهجگم!!
***
آخشام اولموشدو؛ شئیخ آغانین آغریسی هله کسیلمهمیشدی. قئلیچی مورتوض زنگ ووروب دوکتور جئرینی شئیخ آغانین ائوینه چاغیردی.
معاینهدن سونرا دوکتور آچیقلادی:
- مطبده دئدیگیم کیمی، بؤیرکلری داش باغلاییب. تاسفله ایندیکی داوالارین کسری قالماییب داشلاری دوشورمور.. ایستهییرسینیزسه داشلار تئزلیکله دوشه بیرآز آلکوللو ایچکی بیلهسینه ایچیردین.
بو سؤزلری ائشیدن قلئیچی مورتوض تئز خالاسی ارینه تئلفون آچدی. بیر گؤز قیرپیمیندا کئفلی ایسکندر بیر قاب عاراق ایله اؤزونو شئیخ آغانین ائوینده یئتیشدیردی. شئیخ آغا عاراغین حارام اولدوغونا گؤره ایچمکدن بویون قاچیریردی آنجاق اؤلومو گؤز اؤنونه آلینجا یاواش- یاواش ایچمگه باشلادی. دوکتور جئری، شئیخ آغانین یاواش- یاواش ایچدیگینی گؤرونجه قاش- گؤز ایله قلئیچی مورتوضا ایشمار ائلهدی. قئلیچی مورتوض جلد اوتاقدان چیخیب آز سونرا بیر یئکه قیف ایله گئری دؤندو. شئیخ آغانی یئرینه اوزادیب قیفی آغزینا قویدولار. کئفلی ایسکندر عاراغی قیفا بوشالتدی.
اوچ-دؤرد ساعات گئچمیشدی. شئیخ آغانین هارای-دادی شوشهلری تیترهدیردی. دوکتور جئری دئدی:
- آغانین داش- قومو اولسایدی بو عاراق هامیسینی ائشیگه تؤکموشدو.. قورخورام آغا پندام اولموش اولا!
کئفلی ایسکندر دئدی:
- ایندی دئییرسن نئیلهیک دوکتور؟!
دوکتور جئری گئچی ساققالینی تومارلایاراق دئدی:
- گرهک شئیخ آغا ایماله اولونا!
سونرا اوزونو قلئیچی مورتوضا توتوب آرتیردی:
- آغانین ان یاخین آدامی سنسن .. بو اؤز ایشیندیر ... باخ گؤر نئیلهییرسن!!
دوکتور جئری ایله کئفلی ایسکندر، قلئیچی مورتوضو شئیخ آغایلا اوتاقدا یالقیز بوراخدیلار.
بیر ساعات سونرا هامی شئیخ آغانین باشی اوسته ایدی. ایماله ده ایشه یارامامیشدی. شئیخآغا اینجارسیز- اینجارسیز یئرینده آغلاییردی:
- آللاهیم منی باغیشلا، جانیمی آلما، عؤمور سونو آغزی عاراقلی، گؤتو یاشلی نئجه حضورونا گلیم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
غیری-مومکون، مومکون اولسا...
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض ترس آوا کندینده چرچیلیک ائدنده بیر سئحیرلی چیراغ اله گئچیرمیشدی. اونو قالایلاماق ایستهینده ایچیندن بیر جین چیخیب سسلندی:
- دیله دیلگینی!
قلئیچی مورتوض جین-نین باشاراتینی یوخلاماق ایستهدی:
- الک ایله خزر دنیزیندن اورمو گؤلونه سو داشییب دولدور!!
جین الینی بئلینه قویوب اینگیلدهدی:
- بو اولاناقسیزدیر! (غیری- مومکوندور) ..آیری دیلگینیز یوخدور مو؟!
قلئیچی مورتوض بیر آز دوشوندوکدن سونرا:
- آنادیلیمیز - تورکجه مدرسهلرده اوخوتدورولسون- دئدی.
جین اؤزونو ییغیشدیردی:
- بویوردونوز هارادان هارایا سو داشیییم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یاد مدرسه
دوکتور جئری
باشیم آغاریب یاشیم گئچسهده، هر ایل پاییز یاخینلاشدیقدا، بلیرسیز بیر سیخینتی ایچیمه، اورگیمه دولور. گئجهلری قارا باسیب کابوس گؤرورم. مدرسهیه گئتمه کابوسو! گئنه آنام الیمدن یاپیشیر یاد دیللی، یاد مدرسهده منی یالقیز بوراخیر. هویوخورام، قورخورام... موعللیم فارسی کیتابینین قیراغی ایله باشیما تاققیلداداراق،" سن هاچان آب-ی اؤیرهنهجکسن اوغلان؟!" دئییر. آغلاییرام؛ آغلاماغیمین سسیندن اویانیرام...
فارس دیلی قورومون باشقانی بیر کره دئمیشدی: ایراندا یاشایان بوتون ائللر فارس دیلینی ایستک، سئوگیلری اوزوندن اوخویوب اؤیرنیرلر!! بو اؤلکهده هامی فارس دیللینی سئوگی- ایستک اؤزوندن اؤیرنسهلرده، بو دیلده اؤلمز اثرلر یارادسالاردا، اعتراف ائتمهلییم؛ من بو دیلی سئوگی- ایستک اوزوندن یوخ سیلله- تپیک زورونا اؤیرنمیشم!
یاشیم یئددییه چاتاندا، آتام چالیشماق اوچون غوربت ائله گئتمهلی اولدو. یولا سالدیغیمیزدا آتام باشیمی تومارالایاق:
- اوغلوم! آرتیق یئددی یاشا دولوبسان، بو ایل مدرسهیه گئدهجکسن! گئت اوخودا آدام اول!- دئدی.
آتام بو سؤزلری دئینده من بیلمیردیم؛ آدام اولماق اوچون گرهک "سو"-یا "آب"دئیهسن، "چؤرهگ"-ه "نان"!
آتامین قیواناراق سؤیلهدیگینه گؤره، اونون آلتی کیلاس ساوادی وار ایدی؛ اودا قدیم ساواد! بو ساواد ایله او همیشه چولونو سودان چیخاردا بیلمیشدی!
پاییزین ایلک گونو آنام الیمدن یاپیشیب منی یاد دیللی، یاد مدرسهده یالقیز بوراخدی. هویوخموشدوم، قورخموشدوم.. دینیب دانیشمیردیم...
بئش- اون گون جیزما- قارا ائتدیکدن سونرا، بیر گون موعللیم فارسی کیتابیندا شورولدایان سویو بیزه گؤستریب دئدی:
- اوشاقلار بو " آب" دیر!
هامیمیز بیربیریمیزین اوزونه باخدیق؛ بو کی "سو" ایدی!
ایکی هفته سونرا، موعللیم منی سیاه تخته باشینا چاغیردی. تختهده " آب" یازمیشدی. منه دئدی: "هوججوله". هوججولهیه بیلمهدیم. اؤزو هوججولهدی:
- آاااا...........ب ب ب... آااا... ب ب ب...
سونرا سوروشدو:
- ایندی ایکیسی بیرلیکده نه اولار؟!
دئدیم:
- سووو...
موعللیم آجیقلی- آجیقلی فارسی کیتابینین قیراغی ایله باشیما تاققیلداداراق،" سن هاچان آب-ی اؤیرهنهجکسن اوغلان؟!"-دئدی. آغلادیم؛ آغلادیم... اؤزومه گلدیکده گؤردوم شالواریما ایشهمیشم. آیاغیمین آلتی گؤللنمیشدی. اوشاقلار گولوردولر...
اوزگون- ازگین ائوه یئتیشنده، آنامی قوجاقلاییب هؤنکور- هؤنکور آغلایاراق دئدیم:
- آنا.. من داها مدرسهیه گئدمهیهجگم!..
آنام اولانلاری آنلایالی بوینومو قوجاقلاییب اوزومدن اؤپه- اؤپه دئدی:
- نه تئز آتان سؤزلرینی اونوتدون!.. آتان سنه دئمهدی؛ گئت اوخو آدام اول؟!.. مدرسهده آدامی دؤیرلر، سؤیرلر... سن ائله بیلیرسن آتان آلتی کیلاسی نئجه اوخویوب؟! سن بیلمیرسن مدرسه گئتمهسن، آتان غوربتدن قاییداندا منی ده چاپار سنی ده؟!!.. دئمز؛ آلتی کیلاسلی ددهنین اوغلو نییه ساوادسیز قالیب؟!...
آتامین آلتی کیلاس ساوادی آغزیمی اگدی، قراریمدان واز گئچدیم. او زامان بیلسهیدیم آتام آلتی ایل، تکجه "اوّل" کیلاسی اوخویوب آیاغیمی یاد مدرسهیه قویمازدیم!
آنام یوشدوغومو گؤرونجه سوروشدو:
- گول بالام صاباح مدرسهیه گئدهجکسن؟
گؤزلریمین یاشینی سیله- سیله گولومسهدیم:
- هه..آنا گئدهجگم آنجاق سندن بیر ایستگیم وار!
- نه ایستگی گول بالام؟!
- صاباح مدرسهیه گئدنده منی موشامبا تومان ائلهیهسن!!
آنامین شاشیردیغین گؤرونجه آرتیردیم:
- "آب" درسینی اوخویاندا آلتیما ایشهدیم، صاباح "نان" درسینی اوخویاجاغیق قورخورام اوندا اؤزومو باتیریم!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بالاخانیمدان سوروش!!
دوکتور جئری
اوستاد دفتری دئیینمه توتموشدو. کیمسهیه ماجال وئرمهدن ویر-ویر تؤکوردو:
- نییه اؤلکه بودجهسینین چوخونو مرکز اؤزونه گؤتورور؟... نییه ایش یئرلرمیزین چوخو فارسستاندادیر؟...نییه تلویزیون کاناللاریمیزین، یوزه دوخسان دوققوزو رسمی دیلین خدمتیندهدیر؟... نییه مدرسهلریمیزده تکجه فارس میللتینینین دیلی اوخونور؟.. نییه معدنلریمیز آذربایجاندان داشینیر؟...نییه بئیین- بیلکلریمیز تئهرانا کؤچورلر؟...نییه یوکسک ماعاشلار رئیسلر اوچوندور؟..نییه ...
نییهلری کسمهسه ایدیم اوستاد دفترینین سورغولاری بیتمهیهجکدی:
- دایان...دایان اوستاد!.. نییهلرینین جاوابینی بیلمک ایستهییرسن؟!
باشی ایله "هه" دئدی.
- گئت بالاخانیمدان سوروش!!
اوستاد دفتری آغیز- دوداغینی اگیشدیردی:
- بالا خانیم داها کیمدیر؟!!
- بالا خانیم قونشوموزدور؛ شیخ آغانین آروادی دیر..!!
هامی شاشقین-شاشقین منه باخینجا سوردوردوم:
- بیزیم بیر نردیوانمیز وار ایدی، یئری قاپینین دالی ایدی! قونشولاردان کیمسهیه نردیوان گرهک اولاندا گلیب آپارار، ایشینی گؤرندن سونرا گتیریب گئنه قاپینین دالینا قویاردی. سیراغا گون پاییز هیسی تؤکمکده ایدیک. نردیوان گرهک اولدو. قاپینین دالیندا دئییلدی!.. آرواد آغادان سوروشدوم:
- نردیوان هانی؟
چگینلرینی سیلکهلهییب:
- خبریم یوخدو!.. بیرآیدان چوخدور قاپینین دالیندا دئییل!- دئدی.
- گئت گؤر قونشولارین هانکیسی آپاریب گتیرمهییب؟!
یاریم ساعات سونرا الی بوش قاییتدی:
- قونشولارین هئچ بیرینده دئییلدی!
آجیقلاندیم:
- اولمایا بو میراتا قالمیش قاناد چیخاردیب اوچوب گئدیب گؤیلره؟!!..
بو آرادا اوغلوم جیرتدان قاپیدان گیردی ایچری.
- اده نردویواندان خبری یوخدور؟!
- بالاخانیم آپاریب!!
بالاخانیمگیلین ائولری دال کوچهدیر. آرواد آغایا باخدیم. اوزونو چئویردی اویانا. دال کوچهیه گئتمهمیشدی.
- جیرتدان بالام! تئز گئت نردویوانی آل گتیر، پول وئرهجگم دوندورما آلاسان هاااا...
بویون قاچیردی:
- گئدنمهرم... شیخ آغادان قورخورام!!
توز- تورپاق ایچینده اؤوزوم بالاخانیم گیله یولللاندیم. قاپیلاری یاریم آچیق ایدی. نردیوان قاپینین دالیندا ایدی!..زنگی چالدیم. ایچریدن بالاخانیم سسلندی:
- کیمسن؟!
قاپینی آرالادیم:
- حاجی خانیم منم!..گلمیشم نردیوانی آپارام.
بالاخانیم یاشماغینی آغیزینا چکیب دئدی:
- عیبی یوخدور آپار آنجاق ایشینی گؤرندن سونرا تئز گتیر قوی یئرینه!
گولمهگیم توتدو:
- حاجی خانیم! ائله بیل نردیوان بیزیمکی دیر هاااا...
بالاخانیم قاشلارینی چاتدی:
- سیزینکی اولسون دا... بیزه سیزدن چوخ لازیم اولور!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قوناق
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوضون ددهلیگی شیخ آغا ناشتاولیق یئمکده ایدی آروادی بالاخانیم گولومسوندو:
- قوناق گلیر!
شیخ آغا یئریندن دیکلندی:
- نمنه؟..نمنه؟!... قوناق گلیر؟!!
شیخ آغا نه قدر قوناقدان زهلهسی گئتسهده، او قدر قوناقلیغا وورغوندور، طایفا-تیریقدا توی، یاس، زییارت، سوننت تؤرهنی اولاندا او همیشه سوفرهنین باشیندا اوتورار آنجاق ایندییهدک کیمسه اونون سوفرهسینین رنگینی بئله گؤرمهییب. قور-قوهوملار هر کزینده شیخ آغایا قوناق گئدنده باغلی قاپی ایله اوز-اوزه گلیب قاپی-قونشولاردان ،"شیخ آغا عراقا گئدیب.. شیخ آغا سوریهیه گئدیب...شیخ آغا..." خبرینی ائشیتمیشلر.
شیخ آغا، بالاخانیما هیرسلندی:
- سیز کیمین ایجازهسی ایله قوناق چاغیریبسیز؟!
بالا خانیم دیزینه تاپدادی:
- یاواش کیشی!!.. قوناق چاغیرمامیشیق...
شیخ آغا قوشقو (شوبهه) ایله بالا خانیمین اوزونه باخدی:
- هن به؟!...
- فینجانین اوزونده قورو چایی گؤرمورسن؟! بئلهاولاندا دئیرلر،" قوناق گلیر".
شیخ آغا بیر آز یوْشوُدو. ایکی بارماغینی ایله قورو چایی گؤتوروب دیلینینین اوستونه قویوب قورتولداداراق:
- ایندی گلمز!- دئدی.
سوفره ییغیشدیریلماقدا ایدی تئلفون زنگ چالدی. بالاخانیم دستهیی گؤتوردو. قلئیچی مورتوض ایدی، ترس آوادان آراییردی، نه دئییب نه ائشیتدیلر، بالاخانیم باشینا تاپدایا-تاپدایا باشلادی آغلاماغا. شیخ آغا نیگران اولدو:
- نه اولوب.. اوغلوم اسده بیر شئی اولوب؟!
بالاخانیم زاریلدادی:
- یوو... باجیم بیزه قوناق گلیردی یولدا یئر شوملاییب دوشوب پوخ قویوسونا!
شیخ آغا الینی ساققالینا چکیب دولوخسونموشجاسینا دئدی:
- انا لله و انا الیه راجعون
سونرا دوشوندو:
- آللاه درگاهان چوخ شوکور! بو گونون ده ناهار یئری چیخدی!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر